Jot-jot do binege hata manuruk-nuruk, aha do lapatanna jala aha disuruk?
Molo sohot anak dohot parumaen na so
martinasak (dang dope mangadati /mangalua), ingkon do ulahonon ni
natoras ni paranak, anakna dohot parumaenna manopot hula-hulana, ima
simatuani anakna i. Ima ginoaran tardege balintang, tarsuruk tohang.
Dung manang pigapiga bulan dung mangalua
keluarga na imbaru i, dung hira mombun muruk ni Parboru, ditingkina
diutus Paranak ma Parboruonna laho mangadopi Parboru, mangelek-elek asa
boi nasida nian ro manuruk-nuruk tu huta ni Parborui laos manangkasi
utangna di paradaton. Dung masipaolo-oloan, dibuhul nasida ma tingki
dipanjalo ni Parboru diharoro ni Paranak laho mangulahon Ulaon Adat
Na-Manuruk-nuruk.
Manuruk-nuruk lapatanna: ala naung
marsala iba, tar biar do roha mandapothon inganan ni Parborui, godang
angka sihabiaran dibahen i gabe songon namanuruk-nuruk ma iba laho
pajumpang huhut dibagasan biar ni roha. jala unang pinadirgak
simanjujung songon napatuduhon gogo ingkon unduk do.
Di ulaon manuruknuruk mamboan sipanganon
dohot namargoarna do paranak. Siadopan: ditingki par ro ni Paranak
laho manuruk-nuruk tu jabu ni Parboru:
1. SI UNGKAP BAHAL
1. SI UNGKAP BAHAL
Dung sahat rombongan ni Paranak di
alaman ni Parborui (bahal ni Huta) nunga jongjong disi manang piga halak
sian Parboru. Lehonon ni Paranak majolo parisapan tu nasida, dungi
didok ma hatana: Rajanami, huboto hami do naung sala hami pajolo holong
papudi Uhum, na ro do hami nuaeng marsomba tu hula-hulanami laho
manopoti hasalaannami, asi ma roha ni Raja i, buka hamu ma bahal i asa
masuk hami.
SI UNGKAP BAHAL : – songoni ma lelengna
dohot lojanami pajaga- jaga bahal on, hape ro hamu mangido asa
hu-ungkap hami asa masuk hamu. Alai ala na naeng manopoti sala hamu las
do rohanami disi, alai jolo garari hamu jolo Upa ungkap bahal.
Paranak : Mauliate ma Raja ni hamu
sijaga bahal on, ba dison otik-godang hupasahat hami ma sipalas rohamu.
Dung diungkap bahal adapon ma muse Sordadu sitiop hujur goaran ma:
2. SANGKE HUJUR
Songon panghataion na mangadopi Ungkap Bahal i, tarsongoni ma cara panghataion dohot silehonon sipalas roha nasida goaron mai Upa Sangke Hujur.
3. PANGIHUT-IHUT :
Detektif = mata-mata, jala sipasahat
laporan tu Parboru, manang nasongon dia posisi ni Borunai dihuta ni
Paranak. Hadapon museon huhut gararon upana = Upa ni Pangihut-ihut.
4. RAJA HUTA (Komando)
Ingkon denggan ma hata elek-elek tu Raja ni Huta ai laos nasida na boi dohonon gabe dongan laho mangadopi Pihak Parboru
Alai diangka nadeba: Dung sidung
marsipanganon, jala di nalaho mamungka manghatai Paranak dohot Parboru
disi ma dipangido Parboru asa gararon:
1.Upa ni si ungkap Bahal – 2. Upa ni
Sangke Hujur – 3. Upa ni Pangihut-ihut – jala parpudi asa sahat iba
namanungkun utang gararon ma -4. Upa ni Raja ni Huta.
ULAON DUNG MASUK PARANAK TU BAGAS NI PARBORU
Dung masuk Paranak na ni joloan ni
Boruna na mamboan Ampang marisi Namargoarna dohot sipanganon na asing,
dipeakhon ma jolo ditonga-tonga ni inganan ni namarpungui paima disigati
Pihak Parborui.(songon ditingki Ulaon Marhusip)
Pendek kata, dung disigati, dipauli Boru
ni Paranak ma sipanganoni tu inganan pangaradean (dapur) paima
dipungka ulaon. Laos ditingki namasuhi Paranak nunga marbaris Parboru
manjalo jalang-jalang ni Paranak huhut dipatuduhon Parboru inganan di
Paranak.
Pasahat Tudu-Tudu ni Sipanganon Paranak tu Parboru:
Rajanami, Hula-Hulanami parjolo ma hami
pasahathon hamauliateon ni rohanami tu Tuhanta Pardenggan Basa i di
pandonganionNa di hami ro mandapothon hamu Hula-Hulanami jala hudapot
hami hamu di bagas namarampang namarjual on dibagasan hahipason dohot
las ni roha manjalo hami. Huboto hami do tangkas Rajanami balga ni
hasalaan nami maradophon hamu ima napajolo holong anaknami dohot borumu,
papudi uhum, di bahen i ma hami ro tu adopanmu Rajanami manomba hamu
sampulu jari pasampulu sada simanjujung manopoti hasalaan nami i, ai
molo sala ni anakna, sala ni Amangna do i. Hutopoti hami ma Rajanami
hasalaan nami i.
Dison, Rajanami hupasahat hami ma tudu-tudu ni sipanganon tu adopanmu laho manubut rohamu di hasalaan nami i, ihut tusi dohonon nami ma:
Dison, Rajanami hupasahat hami ma tudu-tudu ni sipanganon tu adopanmu laho manubut rohamu di hasalaan nami i, ihut tusi dohonon nami ma:
Godang sibutong-butong, otik sipir ni
Tondi, tung songon on dope na boi tarpatupa hami laho manomba hamu
Rajanami, pamurnas mai tu daging saudara tu bohi, sipalomak imbulu mai
sipaneang holi-holi sai songon bagot na marhalto ma na tubu dirobean,
las ma rohani hula-hulanami manjalo huhut manganhon, mandok mauliate ma
hami na mangalean. Botima, huhuasi nami Rajanami.
(Parboru manariashon namanjalo tudu-tudu ni sipanganon tu dongan tubu, boru dohot Raja na ginokkon na pungu i, huhut laos di gora Boruna paradehon Dengke sipasahaton nasida)
(Parboru manariashon namanjalo tudu-tudu ni sipanganon tu dongan tubu, boru dohot Raja na ginokkon na pungu i, huhut laos di gora Boruna paradehon Dengke sipasahaton nasida)
Pasahat Dengke Parboru:
Dihamu Parboruon na ro mandapothon hami
di bagas on, nunga di pasahat hamu tu hami tudu-tudu ni sipanganon
nuaeng antong hupasahat hami ma tu hamu Dengke Simudur-udur, Dengke si
Si tio-tio, Dengke Sahat, dohot pangidoan asa unang be masa angka
namangarsahi roha ni dongan tu joloan on, alai sai Asi ma Roha ni
Tuhanta, sai mudur-udur ma antong parhorason panggabean i di hita tu
joloan on, songon tio ni rohamuna i ro mandapothon hami sai tio ma nang
angka pansamotan i jala dengke sahat ma on sai sahat ma pasu-pasu ni
Tuhanta di partondongonta tu joloan on. Songon on pe dengke nahupasahat
hami on, las ma rohamu manjalo.
Masijalangan – hundul be tu ingananna – martangiang sian Paranak. –
Masijalangan – hundul be tu ingananna – martangiang sian Paranak. –
MARSISISEAN
Dung sidung marsipanganon:
Parboru : Manungkun taringot tu tudu-tudu ni sipanganon
Parboru : Manungkun taringot tu tudu-tudu ni sipanganon
Paranak : Surung-Surungmu doi Rajanami
Songon ditingki Na Marhusip dipasoding Boru ni Parboru tudu-tudu ni sipanganoni mamungka ma manghatai.
Panise sian Pihak Parboru tu suhut Parboru: (namardongan tubu marsisisean)
Hata ni Haha-Anggi ni Parboru:
Manghatai ma hita ampara, Gonghon
sipaimaon jou-jou sialusan. Ia nunga ro hami tu bagasta na marampang na
marjual on; hundul iba di amak tiar, sai tiar ma parnidaanta tu joloan
on. Nunga huhut bosur iba mangan indahan nalas jala sagat marlompan
natabo, jadi hata ni sipanganon i ba dipaboa amparaniba ma. Botima.
Paidua ni suhut mangalusi :
Gabe ma jala horas, ampara, mauliate do
dohonon nami di haroro muna tu bagasta on, ai pintor di oloi hamu do
jou-jounami. Sian i tarido do na sapangkilalaan hita di ganup adong na
masa di hita. Taringot di hata ni sipanganon panggabean parhorasan do.
Boti ma.
Hata ni Haha-Anggi ni Parboru:
Ba anggo i do hape nauli ma i. Alai
songon ni dok ni ompunta si jolo-jolo tubu: Sai marangkup do na uli
mardongan do nadenggan. On pe tangkas ma di paboa ampara niba
siangkupna songon na hundul, sidongannna songon na mardalan. Botima
Hata ni Haha-Anggi ni Parboru:
Tutu do i ampara na ni dok muna i sai
marangkup do na uli mardongan do nadenggan. Jadi asa tung tangkas
botoon ni hamu sude na hupio hami taringot tu lapatanni punguanta
sadarion, songon na niidamuna ampara, na ro do nuaeng tu jabunta on
parboruonta marga………………
Manaruhon sipanganon di hita. Jadi rap
ma hita manungkun tu nasida manang aha do hinarohon nasida tu bagasta
on. Tu sude na hupio hami do hata nami on. Botima.
Hata ni Haha-Anggi ni Parboru:
Mauliate ma ampara nunga di paboa hamu
pangalaho ni parpunguanta on, jala di pangido hamu asa rap manungkun
hita tu parboruonta taringot hinarohon nasida apala di ombas on.
Na denggan ma i tutu, laos husungkun ma
tu hita salauhutna: ise ma sian hita namanungkun nasida? (Somalna
dialusi na torop: “ Ba laos hamu ma “) dung i diuduti :
Hamu parboruon nami marga ….., Ala nunga
huboto hami na manuruk-nuruk do hamu sadari on, jolo lehonon nami do
tingki tu dongan sahuta nami papuas rohana tu hamu. Dihamu dongan
sahuta nami pinasahat ma partingkian tu hamu.
Hata ni Dongan Sahuta:
Di hamu lae, namangudurhon anak dohot
parumaenmuna na mangalua i do tu son. Jadi andorang so pinungka
panghataion jolo pangidoonku dope siilehononmuna tu hami na mardomu tu
adatni huta nami. Asa garar hamu ma jolo :
Parjolo Upa SI UNGKAP BAHAL/HARBANGAN ai na diungkap nasida do harbangan asa boi hamu masuk tu huta on.
Paduahon Upa SANGKE HUJUR ai niumpat do
hujur laho mamantom panangko, alai ala naung ro hamu mangaku
hasalaonmuna, ba sangke on na ma hujur i, asa boi hita manghatai
dibagasan dame. Jala laho pasahathon i ingkon do tu sude hami ris
bahenon mu. (semua harus kebagian namun perihal nominal sesuai
kemampuan).
Pande Hata ni PARANAK
Nauli Rajanami, rade do hami mangehon i, Ba rade ma hamu Rajanami manjalo (uang diserahkan /di salamkan).
Hata ni Dongan Sahuta
Mauliate ma. Di hamu hasuhuton nami nunga denggan dipasahat nasida tu hami sipasahaton nasida, asa uduti hamu ma.
Pande Hata ni PARBORU
Amangboru… songon hata ni ompunta sijolo-jolo tubu do dohononku:
Sai jolo ni nangnang do asa ninung-nung
Sai jolo pinangan do asa sinungkun
Ba nunga bosur hamia mangan indahan na
las na binoanmuna i, sagat marlompan na tabo. Nuaeng pe ba paboa hamu
ma tu hami dia do hinarohon muna dohot lapatan ni sipanganon na binoan
muna i. Tangkas ma hatahon hamu Dia nangkatna, dia ultopna, Dia ma
hatana, dia nidokna. Sibegeon ni sipareon, sipeopon ni roha. Botima da
Raja ni boru.
Pande Hata ni PARANAK
Gabe ma hita jala Horas Rajanami.
Taringot di hata ni sipanganon i, ba sai pamurnas mai tu pamatang muna,
saudara tu bohimuna. Tung so sadia pe i nuaeng, sai hadengganhon hamu
ma i Rajanami.
Mauliate ma di Tuhanta Pardenggan Basai,
Mauliate ma dohonon nami nang tu hamu saluhutna Hula-Hulanami,
Paribannami, Raja ni Dongan Sahuta na huadopi hami nuaeng dison
diharadeon ni rohamu manjalo hami na ro tu bagas namarampang namarjual,
namarsangap namartua sigonggom pangisina. Rajanami! Nunga tardege
balintang hami tarsuruk tohang ni jabu ni Raja i, patuduhon
topot-topotnami. Ia di ari na salpu martonga ni jabu martonga ni asean
anaknami dohot boru ni Raja i ndang tarpatupa hami dope somba ni adat
somba ni uhumnami tu Raja i, ala ni pogos do Rajanami.
Ia haroro nami mamboan anaknami dohot
parumaen nami, Borumu laho manopoti hasalaan nami Rajanami, di angka
pangalaho ni anaknami napajolo holong papudi uhum ima naparajahon
Borumu. Nunga sala hami disi, ai molo hasalaan ni anakniba, hasalaan ni
natorasna do i, laos dison do hahadolinami dohot angkangborunami
pangintubu di anaknami on, asa rap ma hami marsomba tu hamu Rajanami
asa salpuhon hamu ma hasalaan nami i huhut manjalo anaknami on gabe
anakmu nang pe naung sala ibana maradophon hamu ditingki nasalpu i.
Songoni ma jolo sombanami Rajanami.
Pande Hata ni PARBORU:
Mauliate ma di hamu Amangboru, sintong
do nidokmunai nunga pajolo gogo hamu papudi uhum, nuaeng ro hamu
manopoti salamu, tarjalo hami do i ai songoni pe pambahenmu tu hami,
marsak hami saluhut, alai tutu Dame nasian Tuhanta do namian dihita,
nunga mulbas rohanami dung huida hami bohi ni Borunami, hipas do ibana
huida hami. Taringot tu pangidoan muna i na boi ma oloan nami alai jolo
pature hamu ma jolo somba-sombamu tu si ungkap bahal, sanghe hujur,
pangihut-ihut dohot Raja ni huta asa dung sidung denggan di adopi hamu
nasida asa hulehon hami angka alusnami tu hamu.
- Aluasna (molo nunga di adopi nangkin
sebelum masuk tu bagas ni hula- hula): nunga husomba hami nasida
nangkining Rajanami, ai anggo soi beha ma parmasuk nami laho mangadopi
Raja i).
- Alusna (molo dang dope di adopi
nangkin sebelum masuk tu bagas ni hula-hula): dia ma nasida Raja i si
ungkap bahal asa husomba hami (serahkan sejumlah uang), dia ma Raja i
sitiop Hujur asa husomba hami asa disanghe hujuri (serahkan sejumlah
uang), dia ma nasida Raja i pangihut-ihut asa husomba hamu paulak loja
nasida (serahkan sejumlah uang)– dia ma Raja i Rajani Huta asa husomba
hami asa di ondingi jala didongani hami laho mangadopi hamu Raja ni
Hula-Hulanami.
Dung sidung sudena i di garar Paranak, didok ma asa mangido panuturion sian Parboru dohot angka pasu-pasu.
Dialusi Parboru dohot angka Boruna songon on:
Jolo pasahat hamu ma pasituak natonggi tu sude hami napunguon asa hupasahat hami hata nauli hata pasu-pasu tu hamu.
Paranak manuru Anakna dohot Parumaenna pasahat Pasituak Natonggi tu sude hula-hula napungu dibagasi.
Pande Hata ni PARANAK
Rajanami, ia nunga husomba hami hamu
sude songoni nunga hupasahat hami pasituak natonggi tu hamu asa olo ma
hamu Rajanami mansalpuhon sude hasalaan nami i jala pangidoan nami laos
pasu-pasu hamu ma hami Rajanami asa tiur-tiur angka sidalanan tujoloan
on. Alai tahe asa tung sude mardame-dame parjolo ma jolo dohononanmi
asa manopoti hasalaannna Anak nami dohot Parumaen nami tu hamu
hula-hula nami tarlobi ma tu Tunggane dohot Inangbao nami di bagas on.
Laos di suru ma jongjong anak dohot parumaen i marsomba tu adopan ni
Simatuana laho mangido maaf huhut didok hatana :
Parjolo ma hami mandok mauliate tu
Amanta Debata Pardenggan Basai. Di hamu Amang dohot di hamu Inang,
songon i nang di sude hamu nahuparsangapi hami, marsomba ahu sampulu
jari pa sampulusada simanjujung manopoti hasalaanhu maradophon hamu di
angka ari nasalpu i di nahuparaja Borumu so dohot parbinotoanmu,
huluahon ibana sian jolomu, huarsahi hamu holan ala ni natarboan
rohangku ahu namanghaholongi borumuna on. Huhilala do songon dia muruk
dohot hansit ni rohamu hubahen alai namarsomba ma ahu nuaeng mangido
lambas ni rohamu asa olo hamu marpamuati ma rohamu disude hasalaanhi
maradophon hamu, jala marsomba ahu mangido haradeon ni rohamu asa jalo
hamu ma ahu gabe anakhonmu,
Pos ma rohamu Amang, Inang sai na
haholonganhu do Borumu na i sian sude roha dohot pangalahonhu, sai boan
hamu ma hami di tangiangmu asa sai didongani Tuhanta hami di na
mandalani ngolu parsaripeon nami on.
Botima pangidoanhu Amang, Inang, mauliate ma dihamu.
Pande Hata ni PARBORU:
Ima tutu Amang Hela nang di Borunami,
nunga ditanda hamu salamu jala nunga las rohanami di naditopoti hamu
hasalaanmu tu hami tarlobi tu simatuamu, sai sahat ma angka nauli sahat
ma nadenggani tu hamu tujoloanon pasu-pasuon ni Tuhanta.
Laos dipasahat ma panghataion tu Parboru:
I pe Angkang, nang di Angkang Boru nunga
dibege hamu panopotion ni hasalaan ni Helanta dohot Borunta ba nuaeng
hupasahat ma tu hamu.
Parboru/Pangintubu (Natoras ni boru):
Di hamu Amang Hela nang di ho Boru
Hasian, songoni ma balga ni arsak ni rohanami dibahen hamu, tarlobi
pangalaho ni Borunghon, tung mansai hansit rohanami, so na hu orai hami
hamu mardongan alai songoni ma pambahenmu tu hami, hansit situtu
rohanami haru so tarbereng hami angka tondong, hira hami na sai
mangambati pardonganonmu, so binoto alana gabe songoni pambahenmu tu
hami. Alai tutu, nunga ro hamu manopoti hasalaan muna i tu hami, nunga
mulbas muruknami, husalpuhon hami ma i sian roha nami jala dohonon nami
ma:
Siboru buas siboru bakkara, molo dung puas dao soada mara.
Sai dipasu-pasu Tuhanta ma
parsaripeonmuna on, didongani hamu tongtong mandalani ngolumuna, sai
tubuan laklak ma hamu tubuan singkoru, tubu sanggar di parsopoan, sai
tubuan anak ma hamu tubuan boru asa jengkar-jengkar di hangoluan.
Songoni ma jolo hatanami tu hamu, horas ma hamu horas nang hami angka
natua-tuamu. Botima.
Dihamu Lae nang dihamu Ito,
diharoromunaon mandapothon hami mamboan Anakmu, Helanami, dohot
parumaenmu, Borunami, manopoti sala hamu tu hami ala ni pangalaho ni
anakhonta, dohonon nami ma Lae, Ito : Pat ni Gaja tu Pat ni Hora,
Anak dohot Boru ni Raja do hamu jala natoruk jala burju marroha. Sai
dipasu-pasu Tuhanta ma hamu, pature-ture parumaen muna on, ditambai di
hamu angka si las niroha tu joloan on, ba nunga dipature hamu angka roha
ni naloja salelengon, namarsak, namuruk, sude mai, nunga lambas dalan i
dibahen hamu, nunga buka be pintunami manjalo hamu manang andigan pe
ro hamu.
Botima jolo hatanami Lae nang dihamu Ito, horas ma.
Dung sahat hata ni Natoras ni Boru i, diuduti ma muse manghatai.
OPSI I
Jika memang belum direncanakan untuk pasahat batu ni sulang atau sulang-sulang pahompu (mangadati).
Pande Hata ni PARANAK:
Ima tutu Rajanami sai gabe ma na niula
sinur ma pinahan, puhut-puhutan ni anaknami dohot borumuna asa boi
binuhul arina, ianggo ditingki on Rajanami tung na manuruk-nuruk tohang
ni jabu ni Raja i do hami dalan mangelek tu Raja i.
Songon i ma hata ni paranak tu
hula-hulana molo so dibuhul (direncanakan) dope arina laho mangadati.
Alai di tingki ulaon manuruk-nuruk paranak tu huta ni parboru, sigonopan
ni paranak do tu parboru lomuk tua, manang batu ni sulang, ai adat na
hot do i dihatabatahon.
Ido umbahen didok: ADAT DO NA MET-MET ADAT DO NA BALGA.
Dungi pasahat hata nauli hata nadenggan
hata gabe ma hulahula tu pamoruonna jala dipasahat dohot ulos holong tu
hela dohot boruna. Di ulaon manuruknuruk paranak pasahat pasituak na
tonggi tu parboru andorang so mangampu hata. On ma sada cara na resmi ni
paranak patuduhon natinangkona (naniluahonna). Dung diulahon
manuruknuruk nunga bebas hela dohot boru tu huta ni simatuana/natorasna.
OPSI II
Jika memang sudah direncanakan langsung
mangadati (pasahat batu ni sulang jika belum ada anaknya –pria atau
wanita, pasahat sulang-sulang pahompu jika sudah ada anaknya –pria atau
wanita).
Pande Hata ni PARANAK:
Mauliate ma dihamu sude Rajanami, di
lambas ni roha muna i manalpuhon sude hasalaannami maradophon hamu,
Marjengga-jengga ma pinasa, marmutik antajau, nalambas marroha do hamu
hula-hula jala natongtong mamasu-masu.
Pangidoan nami Rajanami, alai unang dok
hamu sian tangan siat botohon alai pangidoan nami tu adopan ni Rajai
molo tung dos tahinta sada nidanggur dua nahona; diharoronamion Rajanami
beha molo laos tauduti ma namarhata sinamot, manungkun somba ni uhum,
somba ni adat sipasahatonnami tu hamu, Otik godang siampehonon mu somba
ni uhum somba ni adat ontak ni natarbahen hami oloan nami do hamu.,
alai ingot hamu Rajanami dihata ni umpama i namandok:
Madekdek ma lanteung, tu bona ni parira,
unang dok hamu hami parteus molo so taroloi hami somba ni uhum
pinangidomuna, silehonon do nasoada.
Songoni ma Rajanami pangidoan nami.
Pande Hata ni PARBORU:
Ido hape haroro ni pamoruan di ari na
uli di bulan na denggan on di bulan parheheon on, sai hehe ma di hamuna
panggabean hehe parhorasan, hehe nang dabu-dabu sai siripe gabe
borunami dohot helanami. Andigan ma pasahatonmuna somba ni adatmuna
dohot somba ni uhum??
Parhata ni PARANAK: (jika memang sudah direncanakan maka langsung dilanjutkan ke tulisan Laos di tingki on ma di hatai )
MANGHATAI SINAMOT DOHOT MANGARANGRANGI ULAON
Jika waktu manuruk-nuruk tidak langsung di tentukan kapan pelaksanaan manggarar adat maka:
Dinalaho manggarar utang (adat na gok)
paranak, tong do ro nasida manggonghon. Ditingki na manggonghon
(mengundang) on, pihak paranak mamboan sipanganon lengkap dohot
namargoarna, parboru paradehon dengkena.
Laos ditingki on ma dihatai (digollit)
sadia godang sipasahaton nasida di ulaon sulangsulang pahompu na naeng
sipatupaon i, angka on ma:
- Sombasomba ni uhum (batu ni sulangsulang) alai molo dung marpahompu didok ma goarna: Sulangsulang sian pahompu”
- Suhi ni ampang na opat
- Pinggan panganan
- Godang ni ulos herbang
- Ulos tinonun sadari
- Tintin marangkup
- Ari dohot tanggal ni ulaon
- Godang ni undangan sian parboru
- Ulaon di Alaman ni Paranak
Suman do ulaon on songon ulaon na
mangarangrangi. Dung sidung sude dihatai/dirangrangi, pihak parboru
pasahat hata pasu gabe tu pihak paranak. Andorang so mangampu hata pasu
gabe dope pihak paranak, jolo pasahatonna do pasituak natonggi tu
horong ni parboru songon di tingki na manuruknuruk. Mangampu ma pihak
paranak, dipasahat ma muse tu pihak parboru (hulahula) laho manutup
ulaon i dung sidung mangampu. Jadi diujungi parboru (hulahula) ma dohot
ende dohot dibagasan tangiang.
ULAON DINAMANGGARARI ADAT NI NAMANGALUA (MANGADATI)
Pelaksanaan ni Ulaon songon Ulaon Adat Taruhon Jual
Ulaon Namangadati (manggarar Adat ni Namangalua)
Ulaon Namangadati (manggarar Adat ni Namangalua)
Ro ma PARBORU tu Huta ni Paranak, rap
dohot Dongan Tubuna, Raja naginokkon, Boruna, Berena dohot sude horong
ni Hula-Hula nasida.
Diboan PARBORU ma Dengke Simudur-udur, Ulos Herbang, si Pir ni Tondi sesuai tu panghataion nasida ditingki na marhata sinamot/somba ni uhum.
Diboan PARBORU ma Dengke Simudur-udur, Ulos Herbang, si Pir ni Tondi sesuai tu panghataion nasida ditingki na marhata sinamot/somba ni uhum.
Nunga dibagasan jabu (gedung) hian anggo
Suhut Paranak, Pangoli (namangaluai) dohot Pardihutana, paimahon
haroro ni Hula-Hulana Parboru i. Borhat ma pihak paranak manomunomu
pihak parboru (hulahula) di harbangan asa masuk tu alaman/gedung. Jala
molo nunga atur sude inganan/hundulan ni angka tutur naniontang ni
hasuhuton na dua pihak, marpanungkun ma pihak paranak molo naung boi do
mulaan marsipanganon. Dialusi pihak parboruma naung singkop sian
nasida jala nunga boi marsipanganon.
Andorang so dimulai marsipanganon, jolo
pasahaton ni pihak paranak do tudutudu ni sipanganon tu pihak parboru.
Suang songoni do nang pihak parboru tong do pasahatonna dengke
simudurudur tu pihak paranak. Namamilang tangiang sipanganon pihak
parnak do. Dung sidung marsipanganon marbagai jambarma. Di tingki na
marbagi jambar on parboru, pihak paranak pe mangido tingki sian pihak
parboru asa boi nasida mangido tumpak sian angka tondongna.
Panghataion di ulaon mangadati dos do
songon di ulaon namarhata sinamot di pesta unjuk, alai dang sinamot be
goarna didok ma “Sombasomba ni uhum/batu ni sulangsulang” sian pahompu
molo nunga adong pahompu. Songoni do nang todoan tu suhi ni ampang na
opat, pasahaton ni paranak do tu pihak parboru. Tintin marangkup pe tong
do pasahaton ni suhut na dua pihak (parboru dohot paranak) tu tulang
ni anak mangoli dohot angka pinggan panganan.
Jala angka ulos herbang dohot ulos
tinonun sadari dipasahat pihak parboru do tu pihak paranak. Dung sidung
on sude di ulahon ma marhata sigabegabe. Sude tahe ruhutruhut ni
paradaton/parjambaron di ulaon pesta unjuk sarupa do dohot di ulaon
mangadati.
ULAON PASAHAT SULANG-SULANG NI PAHOMPU
Dos do tata cara ni Ulaon Adat di Ulaon Napasahat Sulang-sulang ni Pahompu dohot Ulaon Mangadati di Namangalua.
Ai na rap mangalua do i, alai molo migor namanuruk-nuruk dung mangalua dumenggan ma i sian dung mardakdanak asa mangadati (napasahat sulang-sulang ni Pahompu). Molo Pasahat Sulang-Sulang ni Pahompu nunga sanga manang piga anakhon ni namangaluai asa mangadati.
Ai na rap mangalua do i, alai molo migor namanuruk-nuruk dung mangalua dumenggan ma i sian dung mardakdanak asa mangadati (napasahat sulang-sulang ni Pahompu). Molo Pasahat Sulang-Sulang ni Pahompu nunga sanga manang piga anakhon ni namangaluai asa mangadati.
Tamba ni hatana dinamanopoti salana
didok : Songoni pe pangalahonami mangarsahi hamu tong mamasu-masu do
hamu Rajanami nunga dipasahat Debata pasu-pasuna di hami ima ditubu ni
Anak dohot di tubu ni Boru.
Sudena panghataion sian namamungka
manopoti sala, mangarangrangi dohot pesta pe ndang pola haru adong
bedana, holan i tutu, mangadopi Hula-Hula dung mardakdanak ndang pola
songon biar ni halak na baru mangalua.
Jala godang do halak Batak angka
namarjogal roha di kedua-belah Pihak, gabe olo sahat tu na monding
namangaluai ndang MANGADATI.
Ulos Herbang : 1. tu na Mangalua
Songon napasahat Ulos Herbang di Ulaon Taruhon Jual
2. tu na pasahat Sulang-Sulang ni Pahompu
Songon napasahat Ulos Herbang di Ulaon Taruhon Jual + Ulos Parompa tu Pahompu.
Songon napasahat Ulos Herbang di Ulaon Taruhon Jual
2. tu na pasahat Sulang-Sulang ni Pahompu
Songon napasahat Ulos Herbang di Ulaon Taruhon Jual + Ulos Parompa tu Pahompu.
Parjambaran Juhut : tu Ulaon na-dua on, songon di Ulaon Taruhon Jual.
Biasana, na dapot tarida diangka na
MANGALUA ndang migor ro nasida manopoti sala alai jolo leleng do, deba
ma manang piga anakhonna, dohot maksud, memang, dao ma ummura
ulahononhon ulaoni sian nalangsung mangadati isarana ulaon na
manuruknuruk.
Molo dung ro paranak manuruk nuruk tu
huta ni parboru nunga boi be masitopotan. Molo adong pesta ni paranak
nunga boi parboru martogi, alai togi sahuta ma jolo dohot togi saompu
ndang dope sahat togi sahorja. Dung pe diadati asa boi togi sahorja. Ala
adat do na met-met adat na balga di halak Batak: molo mangadati muse
na marhasohotan i digoari ma pasahat sulang-sulang. Molo dung
mardakdanak, pasahat sulang-sulang ni pahompu ma didok.
Parboru pe di na laho martogi tu na
tinogihonna didok ma; ari adui manjalo sulang-sulang ni pahompu hita rap
udur mahita marnatampak manopot pamoruanta (huta ni borunta), ninna.
Catatan:
Molo di dok na mangalua songon sada
jalan pintas, sasintongna dang tepat. Alana molo naeng do
pardongansaripeon i dibagasan adat na gok, gabe tamba do kewajiban
siulahononton tu tingki na ro. Terutama bila alasannya alasan biaya
justru na mangalua lebih mahal biayanya dikemudian hari.
Ai adat do nametmet adat do na balga.
Manggarar adat (adat na gok) tidak harus di gedung dan menghabiskan dana
puluhan hingga ratus juta. Di rumah pun dilaksanakan hal itu sah asal
dihadiri dan direstui/ditolopi Suhi ni Ampang Na Opat (Dalihan Na Tolu +
Raja) dari masing2 pihak suhut. (red : Ai di hutanami di Lumban
Tonga-tonga Silamosik dang masa pesta di gedung, di alaman ni jabu do
jala paling manewa tenda).
Tidak ada komentar:
Posting Komentar